(SVENSK ÖVERSÄTTNING FINNS NEDANFÖR FOTON)

In het huis waar ik leef hebben we niks aan vroegboekkorting. Het komt het er gewoon niet van om tijdig vakantieplannen te maken en voor onze favoriete bestemming hoeft dat feitelijk ook niet want daar geldt het “allemansrecht”. Je mag er vrij kamperen, mocht er geen plaats zijn op aangeharkte campings of geasfalteerde camperplaatsen.

Officieel staat het allemansrätt in de Zweedse grondwet sinds 1994. Maar het recht je te mogen begeven over het land en water van anderen, te mogen eten wat de natuur biedt en op een zelfgekozen plek te overnachten dateert eigenlijk al uit de tijd dat lange afstanden nog te paard en te voet afgelegd werden. Dankzij het allemansrätt kon je de reis aanzienlijk verkorten, je honger stillen met bessen of paddenstoelen en ergens een kamp voor de nacht opslaan.

Bij dit vriendelijke gebaar horen ook verantwoordelijkheden, die uitgaan van respect voor elkaar en voor de natuur. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat je dwars door graan-, mais- of aardappelvelden banjert, rotzooi achterlaat of je hightech camper op iemands strak getrimde gazon parkeert. Deze fatsoensregels worden aan Zweedse kinderen al op de basisschool geleerd.

En toch, zo simpel en harmonisch als het klinkt is het niet altijd. Want wanneer ploegen professionele bessenplukkers op grote schaal de bossen leeg oogsten en ruiterevenementen of skiwedstrijden de tere reeënziel teveel schrik aanjagen, rijst de vraag of je zomaar winst mag halen uit andermans eigendom. Het verbond van landbouwers vraagt namens de boeren om duidelijker regels en de Zweedse rijksdienst voor milieu laat experts zich daar over buigen.

Slechts één keer in mijn leven heb ik wild gekampeerd. Aan een beek beschut door wat rotsen zetten we een tentje op. Op enige afstand lag een dikke steen die door zijn vorm uitstekend voldeed als toilet. Er was niemand, er was niks. Alleen de wind en een zon die aan een prachtige, heldere hemel onderging en weer opkwam. Ondanks die natuurlijke eenvoud voelde ik me onrustig, alsof ik moest afkicken van een leven gevuld met hekken, schrikdraad en bordjes “eigen terrein”, “verboden toegang” en “hier waak ik.”

“Allemansrätt”… ik zoek nog naar de juiste Engelse vertaling van het woord, zodat ook een Amerikaanse president het zou kunnen begrijpen.

Försök att översätta till Svenska

I huset där jag bor är så kallade “boka-tidigt-rabatter” inte till nytta. Det är bara så att vi aldrig planerar semestern långt i förväg och det behövs ju inte för vår favoritbestämmelse eftersom där gäller ”allemansrätten.” Om det inte skulle finnas plats på rent sopade camping och asfalterade husbilsplatser får man tälta ute i vildmarken.

Officiellt har allemansrätten skrivits in i den svenska lagen året 1994. Men egentligen har rätten att gå över annans mark och vatten, plocka bär och svamp och uppehålla sig under en kortare tid, sitt ursprung i  tiden man reste långa distanser till fots eller med häst. Tack vare allemansrätten förkortades resan, hade man något att äta och kunde slå nattläger.

Det hör nog ansvarigheter till den här vänliga gesten, som utgår från respekt för andra människor och naturen. Det är inte meningen att vandra rakt igenom kornåkrar, majs- och potatisfält, lämna skräp eller parkera sin hightech husbil på en välskött, smaragdgrön gräsmatta. Svenska barn lär sig om dessa hövlighetsregler redan i grundskola.

Ändå, det är visst inte så enkelt och harmoniskt som det kanske verkar vara. För om gäng professionella bärplockare storskaligt skördar i skogarna och rådjursjälar förskräcks av rid- och skidklubbar då reser sig frågan om man får utnyttja annans egendom i kommersiellt syfte. Lantbrukarnas riksförbundet  föreslår klara och tydliga spelregler och Naturvårdsverket har numera en expertgrupp för att utreda frågan.

Bara en gång tältade jag i vildmarken. Vid en bäck, nära några berg. En bit bort från tältet låg en stor sten som, på grund av sin form, funkade perfekt som toa. Det fanns ingen, det fanns inget. Bara vinden och solen, som gick ned och upp igen under den vackra himlen. Trots detta kände jag mig oroligt, liksom jag skulle vänja mig av med ett liv fyllt med staket, eltråd och skyltar med varning för hunden, tillträde förbjudet och privat område.

Allemansrätt…jag letar ännu efter ordets engelsk översättning …så att även en amerikansk president skulle lyckas förstå.